Ferhan Şensoy

Tiyatro ve sinema oyuncusu, tiyatro yönetmeni ve oyun yazarı,. 26 Şubat 1951, Çarşamba / Samsun doğumlu. Tam adı Osman Ferhan Şensoy’dur. Annesi Müjgân Şensoy, ilkokul öğretmeni; babası ise dönemin Çarşamba Belediye Başkanı ve tüccar Yusuf Cemil Şensoy’dur. Samsun’da 1957’de başladığı Gazi Osman Paşa İlkokulu’ndan sonra 1961’de girdiği Galatasaray Lisesi’ni tamamlamadan bırakarak ortaöğrenimini Çarşamba Lisesi’nde tamamladı (1970). Devlet Güzel Sanatlar Akademisi Mimarlık Bölümü (Mimar Sinan Üniversitesi)’ndeki öğrenimini yarım bırakarak 1972 yılında gittiği Fransa’da Strasbourg Devlet Tiyatro Okulunu bitirdi (1974). Türkiye’ye döndükten sonra özel tiyatrolarda oyuncu ve oyun yazarı olarak (1975-80) çalıştı.

1980 yılından sonra, kurduğu Ortaoyuncular topluluğunu yönetti. “Şahları da Vururlar” (1982) oyunuyla “Dergi 13”ün En İyi Oyun ve En İyi Yazar (1980), “Tiyatro 70” dergisinin En İyi Erkek Oyuncu (1980) ve 1979-80 Avni Dilligil Jüri Özel Ödüllerini; “İstanbul’u Satıyorum” oyununun rejisiyle 1980 Ulvi Uraz En İyi Yönetmen Ödülünü alarak dikkatleri üzerine çekti.

Ferhan Şensoy’un öykü ve şiirleri Yeni Ufuklar, Soyut vb. dergilerde yayımlandı. Ardından yazdığı kısa oyunlar da ilk olarak Devekuşu Kabare tiyatrosunda oynanmaya başladı (1970). Devlet Güzel Sanatlar Akademisi Yüksek Mimarlık Bölümü’nde okurken yarı Fransızca, yarı Türkçe “Je M’en Fous Bilader” adlı bir oyun yazdı ve Galatasaray Oyuncuları adında amatör bir topluluk kurdu.Bu toplulukla birlikte, ünlü yazar Haldun Taner’in önderliğinde, Devekuşu Kabare’nin salonunda çalışmaya başladı. Oyunu,  Galatasaray’ın Fenerbahçe tesislerinde bir akşam yemeğinde sergilendi.

1971’de, “Grup Oyuncuları” ile birlikte profesyonel oyunculuğa adım atan Şensoy, ilk profesyonel yönetmenlik deneyimini ise, Paravana Kabare’nin sergilediği, “Güm Güm Güm” adlı İsmet Küntay oyununda yaşadı. Yönetmen Jerome Savary’nin asistanlığını yaptığı “Magic Circus - De Moise A Mao”da oynayan Şensoy, ilk oyun yazma denemesi olan “Güle Güle Godot”yu, Fransızca olarak “Godot Go Home” adıyla yeniden yazarak yaptı. Ardından, Fransızca bir kolaj oyun olan “Proche - Orient Lointain”i Yunus Emre, Nâzım Hikmet, Fazıl Hüsnü Dağlarca gibi Türk şair ve yazarlarının metinlerini de kullanarak yazdı.

Şensoy, Fransızca olarak yazdığı “Ce Fou De Gogol” adlı oyununu Montreal’de, Theatre Patriote’da sahneye koyduktan sonra,  aynı kentte Theatre De Quatre - Sous’da yönetmenlik yaptı, “Harem Qui Rit” adlı müzikalde oynadı. “Ce Fou De Gogol” ile Montreal’de, “En İyi Yabancı Yazar” ödülünü aldı (1974 - 1975).

Ferhan Şensoy Türkiye’ye döndükten sonra, 1976’da Ali Poyrazoğlu Tiyatrosu’nda, yazarlığını da yaptığı “Dur Konuşma Sus Söyleme” adlı oyunda rol aldı. Ayrıca Türk Yazarları Tiyatrosu’nda da oyunculuk ve yönetmenlik yaptı. Ali Poyrazoğlu’yla birlikte rol aldığı bu skeçlerin birinde, bir garson rolüyle ilk kez televizyona çıktı. Nisa Serezli - Tolga Aşkiner Tiyatrosu’nda oyunculuk yaparken, TRT Televizyonu’na ve Devekuşu Kabare Tiyatrosu’na çeşitli skeçler yazdı.  Televizyon için yazdığı “Bizim Sınıf” dizisinin ikinci bölümden sonra, “öğretmenlerin manevi şahsiyetini tezyif” ettiği gerekçesiyle, dizinin TRT’de yasaklanmasının ardından, oyuncu olarak da katıldığı “Evdekiler” ve “Giyim Kuşam Dünyası” televizyon dizileri de, TRT’de tamamlanamadan yayından kaldırıldı. Daha sonra “Bizim Sınıf” oyununu Ali Poyrazoğlu Tiyatrosu’nda sahnelemeye başladı. Anyamanya Kumpanya’dan ayrılarak Ayfer Feray Tiyatrosu’na geçti.

Şensoy, 14 Mart 1980’de Harbiye’deki Yapı Endüstri Merkezi Salonu’nda ilk kez perdelerini açan Ortaoyuncuları topluluğunun bünyesinde, Nöbetçi Oyuncular adlı bir gençlik grubu kurarak, yeni tiyatro sanatçılarının yetiştirilmesine yardımcı oldu. Şensoy’un kendi yazıp yönettiği ve muhafazakâr kesimin tepkisini çeken, “Muzır Müzikal” adlı müzikalin, 77. gösterisinden sonra sahnelendiği Şan Tiyatrosu kuşkulu bir biçimde yandı (1987). Bu oyun yüzünden mahkemeye verilerek, yirmi bir gün hapis cezasına çarptırıldı.  İstanbul Şehir Tiyatrosu’nda, Haldun Taner’in “Keşanlı Ali Destanı” müzikal oyununu sahneye koyan Şensoy,  Visdey’in “Don Juan ile Madonna” oyununu Fransızca’dan çevirdi.

Elli kadar sahne oyununda, on kadar televizyon dizisinde rol alan Ferhan Şensoy; “Aşk Dediğin Laf Değildir” (1976), “Kızını Dövmeyen Dizini Döver” (1977),  “Köşedönücü” (1985), “Bir Bilen” (1986), “Parasız Yaşamak Pahalı” (1986), “Büyük Yalnızlık” (1989), “Pardon - İbrahim” (2004), “Şans Kapıyı Kırınca” (2004), “Son Ders: Aşk ve Üniversite” (2008) gibi filmlerde de rol aldı.

Ferhan Şensoy yazıları ile oyunlarında, gündelik yaşamın aksayan yönlerini, mizah estetiğini kullanarak yaptığı eleştirilerle okuyucu ile izleyicinin büyük beğenisini kazandı. 1987 yılından itibaren aralıksız olarak oynadığı tek kişilik gösterisi “Ferhangi Şeyler”de gündelik olayların `Ferhanca` bir mizah penceresinden değerlendirilmesi olup, Şubat 2011 ayına kadar 1670 kez sahnelendi.

Ferhan Şensoy oyunculuk, yönetmenlik ve yazarlık alanlarında: En İyi Yabancı Yazar (Montreal1975), Avni Dilligil Ödülleri Jüri Özel Ödülü, Dergi 13 En Başarılı Oyun, Tiyatro 81 En İyi Erkek Oyuncu,  Nokta Dergisi Doruktakiler, Ulvi Uraz Ödülü (1988),  Sanat Kurumu Ödülü (1988), İsmail Dümbüllü Ödülü, Nasrettin Hoca Mizah Ödülü, TC Kültür Bakanlığı Jüri Özel Ödülü, Heygirl Dergisi Yılın Oskarları Ödülü, Doruktakiler ve Altan Erbulak Ödülü, Nasrettin Hoca Altın Eşek Gülmece Ödülü, Altın Frekans Ödülü,  TC Kültür Bakanlığı En İyi Topluluk Ödülü, En Başarılı İletişimciler Ödülü, En İyi Deneme Yazarı Ödülü, Avni Dilligil En İyi Yönetmen Ödülü, Avni Dilligil En İyi Yazar Ödülü, Terakki Vakfı Onur Ödülü, Unima Hizmet Ödülü, Ankara Sanat Kurumu Afife Jale - Muhsin Ertuğrul Ödülünü aldı.

Tiyatro oyuncusu Derya Baykal ile evlenen Ferhan Şensoy’un, bu evlilikten iki kız çocuğu dünyaya geldi.

“Şensoy’un bu son kitabında, eskilerine oranla daha fazla güncellik ve toplumsallık var. Rum Memet’in tüm öyküleri akide şekeri gibi: Akıcı, sade ve gerçekçi. Kitabın kısa sürede birkaç baskı yapması da okurun Şensoy’a iyi yanıt verdiğini gösteriyor. Öykülerin bir kısmı yazlık mekânlarda geçtiği için kumsal kitabı sanılabilir ama Şensoy, o tür pazarlamacılığa yüz vermeyen yazarlardan. Rum Memet, tipik bir Akdeniz kitabı aslında. Türk-Yunan ilişkilerinden, kaliteli sitcom’lara, Şensoy’un günlük yaşamında başından geçen quiproque’lardan bürokratik engebelere, alkoliğin dünyasından dul ya da bekâr bir erkeğin gerçeküstücü maceralarına kadar geniş bir spektrumda metinler... Kimi zaman kamera arkası öyküler renginde, Şensoy’un gerçek hayatındaki olayların içeriden bilgi ve duyguları aktarılıyor okura.” (Ragıp Duran)

KİTAPLARI: OYUN: Şahları da Vururlar (1982), Kahraman Bakkal Süpermarkete Karşı (1991), Hâneler, İdi Amin, Bizim Sınıf, Aşkın Gözüne Gözlük, Kiralık Oyun, Anna’nın Yedi Günahı, Fırıncı Şükrü Deli Vahap ve Ötekiler, Hayrola Karyola, Dur Konuşma Sus Söyleme, İçinden Tramvay Geçen Şarkı, Muzır Müzikal, Ferhangi Şeyler, İstanbul’u Satıyorum, Falınızda Rönesans Var, Güle Güle Godot (1993), Ferhantoloji (2004), Eşeğin Fikri (2005). ROMAN: Kazancı Yokuşu (1978), Elveda SSK (2006), Karagöz ile Boşverin Beni (2009). ŞİİR: Gündeste (1986). ÖYKÜ: Afitap’ın Kocası İstanbul (1982), Ayna Merdiven (1986), Düşbükü (1988). DENEME: Denememeler (1993). ANI: Kalemimin Sapını Gülle Donattım (5. bas. 2001). GÜNLÜK: Hacı Komünist (2005).

HAKKINDA: Metin And / Cumhuriyet Dönemi Türk Tiyatrosu (1983), Şükran Kurdakul / Şairler ve Yazarlar Sözlüğü (gen. 6. bas. 1999), Ragıp Duran / Ilık İnce ve Derin Bir Yazı Dürbünü (Cumhuriyet Kitap, 7.1.1999) - Bana Hayatını Anlat! (Virgül, Ekim 2001) - Rum Memet (Virgül, Eylül 2002), C. Şefik Koldaş / Ferhangi Bir Kitap - Kalemimin Sapını Gülle Donattım (Cumhuriyet Kitap, 15 Kasım 2001), TBE Ansiklopedisi (2001), İhsan Işık / TEKAA (2006).